Nabycie udziałów lub akcji przez cudzoziemca w polskiej spółce w wielu przypadkach wymaga uzyskania zezwolenia wydawanego przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Choć nie istnieją formalne przeszkody, aby obcokrajowiec stał się większościowym udziałowcem w polskiej spółce, ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców stanowi, że uzyskanie zezwolenia może być niezbędne nawet w sytuacji, gdy intencją jest nabycie wyłącznie jednego udziału. Zakup spółki przez obcokrajowca w wielu przypadkach będzie wymagał zatem zainicjowania postępowania administracyjnego, podobnie jak nabycie nieruchomości przez cudzoziemca.
Zgodnie bowiem z art. 3e ustawy nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także każda inna czynność prawna dotycząca udziałów lub akcji wymaga uzyskania zezwolenia, jeżeli w ich wyniku spółka będąca właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanie się spółką kontrolowaną.
Natomiast ust. 2 wymienionego artykułu stanowi, że nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli spółka ta jest spółką kontrolowaną, a udziały lub akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec niebędący udziałowcem lub akcjonariuszem spółki.
Zezwolenie na nabycie udziałów przez cudzoziemca – jakich podmiotów dotyczy regulacja?
Zgodnie z ustawą o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, cudzoziemcem w rozumieniu ustawy jest:
- osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego, na przykład obywatel Szwajcarii,
- osoba prawna mająca siedzibę za granicą, na przykład odpowiednik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kanadzie,
- nieposiadająca osobowości prawnej spółka osób wymienionych w pkt 1 lub 2, mająca siedzibę za granicą, utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych, na przykład odpowiednik spółki jawnej utworzonej w Indiach, mającej tam siedzibę, której wspólnikami są obywatele Indii,
- osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt 1, 2 i 3, na przykład polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której większość udziałów posiada obywatel Stanów Zjednoczonych.
Przez podmiot „kontrolowany” należy rozumieć spółkę, w której cudzoziemiec lub cudzoziemcy dysponują bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50% głosów na zgromadzeniu wspólników lub na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi osobami, albo mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów art. 4 § 1 pkt 4 lit. b lub c, lub e ustawy Kodeks Spółek Handlowych.
Z uwagi na to, że w praktyce powyższe definicje ustawowe mogą nieść ze sobą wiele wątpliwości interpretacyjnych, przed podjęciem decyzji o nabyciu udziałów lub akcji przez cudzoziemców, każdorazowo niezbędne może być przeprowadzenie analizy prawnej mające na celu ustalenie czy należy wystąpić do MSWIA z wnioskiem o wydanie zezwolenia. Przede wszystkim kluczowe będzie dokonanie weryfikacji czy po przeprowadzeniu transakcji, cudzoziemiec (cudzoziemcy) będą dysponować bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50% głosów na zgromadzeniu wspólników lub walnym zgromadzeniu nabywanej spółki.
Nabycie udziałów przez cudzoziemca – kto nie jest zobowiązany do uzyskania zezwolenia?
Artykuł 8 ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców przewiduje wyłączenie w postaci zwolnienia z uzyskania zgody na nabycie udziałów i akcji w polskiej spółce przez cudzoziemców będących obywatelami lub przedsiębiorcami pochodzącymi z państw-stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo z Konfederacji Szwajcarskiej.
W konsekwencji, uzyskanie zezwolenia będzie niezbędne w przypadku cudzoziemców mających siedzibę poza obszarem Unii Europejskiej i Szwajcarii, przykładowo ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Indii czy Norwegii.
Nabycie udziałów przez cudzoziemca – jak wygląda procedura przed MSWIA?
Procedura uzyskania zgody na nabycie udziałów przez cudzoziemca jest złożona. Przede wszystkim wnioskodawca powinien poprawnie sformułować i złożyć wniosku o nabycie wraz z listą załączników, które co do zasady można podzielić na następujące grupy:
- dokumenty i informacje związane ze statusem prawnym cudzoziemca, przykładowo może być to odpis z rejestru handlowego „Companies House” w przypadku spółek brytyjskich,
- dokumenty i informacje określające status prawny spółki, której akcji lub udziałów dotyczy wniosek składany do MSWIA,
- dokumenty i informacje określające status prawny zbywcy udziałów,
- dokumenty i informacje odnoszące się do nieruchomości, której właścicielem (lub użytkownikiem wieczystym) jest spółka, której wniosek dotyczy.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych informacji oraz rodzajów dokumentów, jakie jest obowiązany przedstawić cudzoziemiec ubiegający się o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości precyzuje jakie konkretnie dokumenty powinien przedłożyć wnioskodawca.
Jedną z przesłanek wydania zgody jest także wykazanie, że cudzoziemca łączą z Polską więzi. Przykładowo, zachodzą one, gdy obcokrajowiec:
- jest polskiego pochodzenia,
- zawarł związek małżeński z obywatelem/obywatelką Rzeczypospolitej Polskiej,
- posiada zezwolenie na pobyt,
- prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski.
Choć wstępnie może wydawać się, że uzyskanie i przedłożenie ww. załączników nie jest skomplikowane, z naszego doświadczenia wynika, że w większości przypadków MSWIA bardzo drobiazgowo weryfikuje informacje i dokumenty, dlatego wnioskodawca powinien zwrócić szczególną uwagę na kompleksowe i szczegółowe sporządzenie wniosku oraz towarzyszących mu dokumentów. Z naszego doświadczenia wynika, że częstym błędem, który może wystąpić przy formułowaniu wniosków jest nieprecyzyjne wskazanie sposobu zbycia, liczby zbywanych udziałów czy akcji oraz określenia jakiej liczbie głosów na zgromadzeniu odpowiadają. Wnioskodawcy powinni również mieć na uwadze, że dokumenty sporządzone w języku innym niż polski, należy przedłożyć wraz z tłumaczeniem przysięgłym.
Po złożeniu wniosku, w kolejnym kroku MSWIA weryfikuje przedłożone informacje i dokumenty pod względem formalnym. W sytuacji, gdy złożony wniosek nie jest kompletny, organ wzywa wnioskodawcę do jego uzupełnienia. Należy mieć na uwadze, że każdorazowe wezwanie do uzupełnienia braków powoduje konieczność uzupełnienia braków, a w konsekwencji wydłużenie się postępowania administracyjnego.
Zezwolenie jest wydawane zwykle w sytuacji, gdy nie stwierdzi się występowania zagrożenia obronności, bezpieczeństwa lub porządku publicznego państwa na skutek przejęcia udziałów przez obcokrajowców oraz gdy cudzoziemiec udowodni więzi łączące go z Polską.
Obrót udziałami i akcjami – zezwolenie MSW – nasze usługi
- przeprowadzimy analizę transakcji w celu przedstawienia rekomendacji czy w Twojej sytuacji niezbędne jest wystąpienie z wnioskiem o wydania zezwolenie na nabycie udziałów / akcji przez cudzoziemca,
- będziemy reprezentować Cię w toku postępowania administracyjnego, począwszy od zgromadzenia stosownych dokumentów, sporządzenia wniosku o nabycie udziałów / akcji wraz z towarzyszącymi dokumentami, złożenia wniosku oraz (ewentualnego) przedstawienia dalszych informacji i dokumentów do MSWIA w celu pozytywnego rozpoznania wniosku,
- jeżeli decyzja wydana w pierwszej instancji przez ministra jest negatywna i nie zgadzasz się z nią, pamiętaj, że przysługuje Ci prawo do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy – możemy złożyć wniosek w Twoim imieniu; w większości przypadków wniosek należy uzupełnić o informacje i dokumenty,
- jeżeli wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy również nie będzie dla Ciebie pozytywny, możemy w Twoim imieniu złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
